Boeken

Onderstaande boeken hebben allemaal input en inspiratie geleverd voor de cursus ‘Autisme anders bekijken’.  Tijdens de cursus neem ik ook altijd een aantal bij het thema aansluitende boeken mee, zodat deelnemers deze even in kunnen zien.  Klik hier als je een (verkorte) PDF van de lijst wilt downloaden.

 

boeken

 

Titel: Het Grote Sociale Verhalen Boek
Auteur: Carol Gray
Carol Gray ontwikkelde in 1991 Sociale Verhalen (Social Stories) om kinderen en jongeren met autisme sociale situaties beter te laten begrijpen. In deze veelgeprezen methode worden gebeurtenissen en mogelijke reacties binnen een bepaalde situatie op een duidelijke manier (in een Sociaal Verhaal) uitgelegd. Ouders, leerkrachten en begeleiders passen deze aanpak al vanaf het begin met veel succes toe. Nu, twinig jaar later, heeft Carol haar standaardwerk volledig herzien en uitgebreid. In “Het Grote Sociale Verhalen-boek” vindt u maar liefst 153 voorbeeldverhalen over onderwerpen als school, fouten maken, emoties, feestjes en cadeaus, vriendschap, pesten, het begrijpen van volwassen en veranderingen. Daarnaast legt de auteur u in tien stappen uit hoe u zelf Sociale Verhalen kunt maken. Met deze jubileumuitgave verschijnt “Het Grote Sociale Verhalen-boek” voor het eerst in het Nederlands; als pdf’s om uit te printen en als Word-bestand. Hiermee kunt u de voorbeeldverhalen zelf aanpassen – tekstinhoudelijk of door foto’s – aan de specifieke situatie van uw kind of leerling. Een geweldig begin om zelf met Sociale Verhalen aan de slag te gaan!

Titel: Theory of Mind en de Triade van Perspectieven bij Autisme en Syndroom van Asperger
Auteur: Olga Bogdashina
Mensen met autisme, ouders en behandelaars zijn eensgezind in hun betrokkenheid op autisme en Aspergersyndroom; ieder bekijkt daarbij autisme vanuit het eigen perspectief.
Olga Bogdashina neemt het concept van Theory of Mind (ToM) als uitgangspunt van waaruit zij het samenspel tussen de betrokken groepen beschouwt. Het klopt dat autistische mensen geen ToM hebben en ‘mind-blind’ zijn voor de gedachten, gevoelens en bedoelingen van degenen om hen heen. Gedragingen van niet-autistische mensen worden voor een individu met autisme onvoorspelbaar en verwarrend.

Titel: Communicatiebox voor school en ouders
Auteur: Inge Verstraete
Waarom fluistert de leerling met autisme alleen in de les? Waarom antwoordt zij alleen met ja of nee op open vragen? Waarom weigert hij de deelstappen te noteren bij wiskunde? Waarom lijken zijn antwoorden in de klas zo brutaal? Waarom kijkt ze mij niet aan als ik tegen haar praat? Autisme heeft vele gezichten, maar een ding hebben de kinderen en jongeren in de voorbeelden hierboven gemeen: ze hebben in de communicatie een probleem om af te stemmen op de ander, en de ander op hen. Hierdoor verloopt de communicatie tussen jou en het kind vaak moeizaam. Voor het kind met autisme geldt vaak de volgende paradox: ‘Ik kan praten maar het feit dat communicatie mijn kernprobleem is, betekent dat ik niet goed kan communiceren wat het probleem is!’ Met de Communicatiebox voor school en ouders leer je hoe je communicatieproblemen bij kinderen en jongeren met autisme kunt herkennen en hiervoor – op basis van een handig communicatieprofiel – slimme interventies en hulpmiddelen kunt inzetten om de communicatie kwalitatief te verbeteren en te ondersteunen. Denk hierbij aan hulpmiddelen als Sociale (Strip)Verhalen, hulp- en steunkaarten, emotieschalen, suggesties bij woordvindingsproblematiek, oplossingsgerichte vaardigheden en prikkelreducerende hulpmiddelen. Met de doeltreffende aanpak uit de Communicatiebox kun je kinderen en jongeren met autisme in de klas én thuis persoonsgericht ondersteunen. De Communicatiebox is bedoeld voor het vo en mbo, maar kan ook al worden ingezet vanaf groep 7.

Titel: Explosief gedrag bij autisme
Auteur: Linda Woodcock en Andrea Page
Uitdagend gedrag, woede-uitbarstingen, fysieke agressie, zelfverwonding, explosief gedrag; het kan een behoorlijke druk leggen op het hele gezin. In dit boek wordt een strategie gehanteerd die ook op lange termijn effect heeft. De zogenoemde low arousal approach is gebaseerd is op confrontatievermijding, verminderen van weerstand, en het reduceren van stress en angst. De auteurs verkennen het verschil tussen het omgaan met en het veranderen van bepaald gedrag, en onderzoeken hoe ons eigen gedrag de situatie kan beïnvloeden. Ze laten zien dat kinderen door vermindering van stress en angst informatie beter kunnen opnemen en minder geneigd zijn te reageren met ongewenst gedrag. Er is ook aandacht voor de reden achter het gedrag. Een apart hoofdstuk is gewijd aan de emotionele consequenties die explosief gedrag heeft voor de andere gezinsleden. Al met al is het een praktisch, eerlijk en no-nonsense boek dat handvatten biedt voor ouders, verzorgers en professionals die te maken hebben met kinderen met autisme.

Titel: …!? – Over autisme en communicatieAuteur: Peter Vermeulen
“…!?” is niet meteen de meest veelzeggende titel voor een boek. Hij is zelfs onuitspreekbaar. Probeer dat maar eens te bestellen in de boekhandel! Maar toch herken je de tekens. Leestekens zijn het. We kunnen ze zelfs benoemen: “”punt, punt, punt, uitroepteken, vraagteken””. En toch zegt het je als titel waarschijnlijk niks. Dat komt omdat je er niet in slaagt de boodschap achter de tekens te vatten. U begrijpt al dat dit boek over communicatie gaat. Bij mensen met een stoornis in het autismespectrum verloopt de communicatie niet altijd effectief. Zij missen het talent dat anderen wél hebben om te goochelen met symbolen. Soms kunnen zij symbolen wel benoemen, net als u de leestekens uit de titel benoemt. Maar net zoals bij de titel van dit boek blijft de boodschap, de betekenis achter de symbolen, een raadsel voor hen. Dit komt omdat kennis van symbolen of het “”woordenboek”” onvoldoende is om tot echte communicatie te komen. Spraak is nog geen taal. Dat weten de specialisten van de computerspraaktechnologie maar al te goed. Willen wij mensen met autisme helpen in één van de meest wezenlijke menselijke activiteiten, de communicatie, dan zal het niet volstaan hen uit te rusten met een bagage vol symbolen. We zullen hen moeten helpen in het complexe menselijke proces van het uitwisselen van betekenissen.”

Titel: Aan de rand van het midden
Auteur: Marc Serruys
In deze uitgave gaat Marc Serruys in op probleemgedrag bij mensen met autisme en een verstandelijke beperking. Aan de hand van actuele theorieën, eigen observaties en interpretaties en aansprekende cases uit de praktijk laat hij zien dat probleemgedrag vaak gezien moet worden als een niet-intentionele roep om hulp of aandacht.

Titel: Autisme: alles op een rijtje
Auteur: Herbert Roeyers
De eerste wetenschappelijke beschrijving van autisme werd in 1943 gepubliceerd door Leo Kanner. Sindsdien heeft autisme een grote aantrekkingskracht uitgeoefend op onderzoekers en clinici uit diverse disciplines. Dit leidde tot vele duizenden publicaties. Het aantal verwijzingen op internet overstijgt de 20 miljoen en neemt met de dag toe. Het is niet eenvoudig om binnen deze veelheid aan informatie je weg te vinden. Dit heeft tot gevolg dat de term autisme wel bij heel wat mensen bekend is, en te pas en te onpas wordt gebruikt, maar dat over diverse aspecten van deze complexe stoornis heel wat misverstanden en onduidelijkheden blijven bestaan. Dit boek is een poging om wat orde te scheppen en de huidige wetenschappelijke kennis over autisme op een rijtje te zetten en te vertalen naar de praktijk. De auteur gaat ook in op veelgestelde vragen als: komt autisme alsmaar vaker voor?, wat is het verschil tussen autisme en asperger syndroom?, wat is nu eigenlijk de oorzaak van autisme? enzovoort.Het boek richt zich in eerste instantie naar professionelen en studenten die iets meer willen weten over autisme en verwante stoornissen, maar ook ouders en andere geïnteresseerden vinden er zeker hun gading in.

Titel: Autisme als contextblindheid
Auteur: Peter Vermeulen
Waarom lijkt de maan aan de horizon zo groot? Waarom is een boek soms ook een moordwapen? Het antwoord op deze vragen: omdat we gevoelig zijn voor context. Niets van wat we waarnemen heeft een absolute of vaste betekenis. Tranen op iemands wang bijvoorbeeld kunnen verdriet betekenen, maar ook blijdschap, opluchting of gewoon een allergische reactie. In Vlaanderen en Nederland zijn er meer dan 100.000 mensen die moeite hebben met context. Zij slagen er moeilijk in context te gebruiken om zin te geven aan wat ze zien, horen, proeven, ruiken en voelen. Ze lijden aan contextblindheid. De wereld met al zijn meervoudige en steeds wisselende betekenissen is voor hen erg verwarrend. Ze denken absoluut in een relatieve wereld. Misverstanden bij communicatie en in de sociale omgang zijn het logische gevolg. In dit boek gaat Peter Vermeulen op zoek naar de rol van context bij de informatieverwerking door het menselijk brein. Op een begrijpelijke manier vat hij wetenschappelijk onderzoek ernaar samen. Talrijke voorbeelden illustreren hoe contextblindheid een verklaring biedt voor het denken en het gedrag van mensen met autisme.

Titel: Autisme anders bekijken
Auteur: Suzanne Agterberg-Rouwhorst
Er zijn net zo veel vormen van autisme als kleuren in het spectrum. Wat bij het ene kind ontspannend werkt, zorgt voor stress bij een ander kind. ‘Autisme anders bekijken’ vraagt ons verder te kijken dan een diagnose en het gedrag dat men in eerste instantie ziet. Elk kind is uniek en vraagt om een eigen benadering. Aan de hand van acht thema’s, die ook voorkomen op het Autismepaspoort®, beschrijft autismespecialist Suzanne Agterberg-Rouwhorst hoe je oorzaken van gedrag kunt herkennen en hoe je daar vervolgens mee kunt omgaan. (H)erkennen van die specifieke behoeften, maar ook van de kwaliteiten van een kind met autisme, zorgt voor meer begrip en de mogelijkheid om aangepast en preventief te handelen. Niet reageren op wat zich ‘aan de buitenkant’ afspeelt, maar juist op wat er werkelijk speelt: ‘onder de ijsberg’. Wanneer je als ouder, leerkracht of hulpverlener kunt inspelen op die oorzaken van gedrag, dan maak je het leren en leven van kinderen met autisme een stuk aangenamer. Door het gebruik van voorbeelden uit de praktijk zal dit boek voor de lezer veel herkenning geven. De Nederlandse Vereniging voor Autisme (NvA) schrijft in het voorwoord: ”Suzanne Agterberg-Rouwhorst heeft een boeiend boek geschreven vanuit onderzoek en eigen ervaring, waarin ieder kind een individu mag zijn. Door het gebruik van meerdere voorbeelden zal de tekst herkenning geven voor veel ouders en leerkrachten. De tips die bij de verschillende hoofdstukken worden gegeven kunnen bijdragen aan het verbeteren van het begrip voor het kind dat u in gedachten heeft als u dit boek gaat lezen.”

Titel: Autisme en de grenzen van de bekende wereld
Auteur: Olga Bogdashina
In dit boek is Olga Bogdashina op zoek naar de grenzen van de bekende wereld. Ze doet dit door kenmerken van autisme te beschrijven waar we tot nu toe geen redelijke verklaringen voor kunnen geven. En toch zijn deze kenmerken vaak genoemd door hoogfunctionerende personen met autisme. Ook worden ze genoemd door kunstenaars en door ‘alternatieve wetenschappers’. Niet alleen door wetenschappers van nu. Ze zijn ook terug te vinden in werken van oudere generaties. In een interview bij het verschijnen van zijn boek ‘Hallucinaties’ (2012) zegt Oliver Sacks: ”De aandacht voor de psychologie van generaties geleden is alleen maar logisch. In sommige opzichten denk ik dat ze nooit geëvenaard zijn.” In dit scherpzinnige boek onderzoekt Olga Bogdashina oude en nieuwe theorieen van zintuiglijke waarneming en communicatie bij autisme. Aan de hand van beschrijvingen van taalwetenschap, filosofie, neurowetenschappen, psychologie, antropologie en kwantummechanica kijkt ze hoe de zintuigen eenieder een persoonlijke blik op de wereld verschaffen.
Olga Bogdashina stelt vastgestelde opvattingen over wat ‘normaal’ of wat ‘abnormaal’ is aan de kaak. Je hebt altijd wel mensen die zeggen dat mensen met autisme niet genoeg voelen. Bogdashina beweert het tegenovergestelde: Ze voelen te veel. Door de ‘waaroms’ en de ‘hoe’s’ van de zintuigen en de rol van taal in beeld te brengen leert Bogdashina hoe we de vermogens die onze kennis aanscherpen, kunnen ontwikkelen. Het zijn juist mensen met autisme die hier een intermediaire rol kunnen spelen. Dergelijke ‘vreemde’ krachten schuilen in alle mensen, maar de meeste lijken er niet goed op afgestemd te zijn. De ondertitel van dit boek ‘Wat we van autisme kunnen leren over de wereld om ons heen’ krijgt hiemee zijn volle betekenis. Dit boek zal ieder aanspreken met een persoonlijke of professionele belangstelling voor autisme.

Titel: Autisme en verstandelijke beperking in de leefgroep
Auteur: Steven Degrieck
Mag hij alleen eten tijdens de maaltijd? Kunnen we nog uitstappen maken? Mag hij altijd dezelfde puzzel maken? Wat kan ik doen als hij zichzelf verwondt? Heeft hij echt beloningen nodig? Autisme en verstandelijke beperking in de leefgroep vertrekt vanuit een aantal praktische vragen die opvoeders en begeleiders zich regelmatig stellen. Die vragen ontstaan doorgaans rond allerlei dagdagelijkse situaties. Denk bijvoorbeeld aan maaltijden, vrije tijd, routines, rigiditeit, probleemgedrag, interacties met andere bewoners… Het boek beantwoordt 33 vragen en leidt de lezer op die manier tot een beter begrip van het soms erg vreemd lijkende gedrag van mensen met autisme. Daarnaast reikt het bij elke vraag tal van concrete handvatten aan door uitvoerig in te gaan op de hamvraag: Wat kan ik doen? Voor iedereen die werkt in een leefgroep waar mensen met autisme en een verstandelijke beperking verblijven, maar net zo goed voor psychologen, orthopedagogen, logopedisten, ergotherapeuten…

Titel: Autisme en zintuiglijke problemen
Auteur: Ina van Berckelaer-Onnes, Steven Degrieck en Miriam Hufen
Al jaren is bekend dat mensen met autisme zintuiglijke problemen hebben. Ze zijn vaak overgevoelig voor zintuiglijke prikkels of juist ondergevoelig, of allebei tegelijk. Mensen met een autismespectrumstoornis kunnen volledig in paniek raken van tl-verlichting of een hele lichte aanraking. Het kan ook zijn dat bepaalde geluiden volledig aan hen voorbij gaan. Iemand kan gestrest raken van een knisperend zilverpapiertje, maar het geluid van onweer niet opmerken. Deze hyper- en hyporesponsiviteit zijn inmiddels als officieel kenmerk van Autisme Spectrum Stoornis (ASS) opgenomen in het meest gebruikte diagnostische handboek, de DSM-5.
Autisme en zintuiglijke problemen geeft inzicht in de aard van deze uiteenlopende zintuiglijke problemen die tot heftige stress kunnen leiden. Het geeft richtlijnen voor de onderkenning van deze problematiek en gaat uitgebreid in op mogelijke interventies. Dit boek geeft belangrijke concrete adviezen aan alle hulpverleners die zich bezighouden met kinderen, jongeren en volwassenen met een autismespectrumstoornis, waaronder (ortho)pedagogen, psychologen, fysiotherapeuten, ergotherapeuten, logopedisten en anderen die de vertaalslag naar de klinische praktijk moeten maken. Ook ouders van kinderen met autisme vinden in dit boek waardevolle inzichten en adviezen om thuis mee aan de slag te gaan.

Titel: Autisme vanuit een ontwikkelingsperspectief
Auteur: Martine E. Delfos en Norbert Groot
Autisme is een veel voorkomend verschijnsel. Het is niettemin ook het meest onbegrijpelijke verschijnsel op het gebied van menselijk gedrag. Er wordt veel onderzoek naar autisme gedaan. Het is geen ziekte, zo wijst recent onderzoek uit, ook geen defect. Het is een genenpatroon dat leidt tot een vertraagde ontwikkeling. Dit is in overeenstemming met de theorie van het socioschema van Martine Delfos. Volgens deze theorie is het een vertraging op specifieke gebieden en een versnelde ontwikkeling op andere gebieden. Het gevolg is een reeks uiteenlopende ‘mentale leeftijden’ binnen één persoon, de MAS1P, Mental Age Spectrum within 1 Person.
Deze visie biedt een geheel ander perspectief voor diagnose, behandeling en vooral ook opvoeding. Dit boek laat zien wat dit betekent voor het gedrag van mensen met autisme, de interpretatie daarvan, en de manier waarop mensen met autisme opgevoed of behandeld zouden kunnen worden. Praktijk en theorie rond autisme worden in dit boek sterk verweven. Daarbij wordt ingegaan op directe, concrete vragen uit de dagelijkse praktijk. Geprobeerd wordt de ervaringen van ouders te interpreteren, in een kader te plaatsen en te verdiepen.

Titel: De Autisme survivalgids
Auteur: Luc Descamps
Voel je je vaak anders dan anderen? Maak je moeilijk vrienden of ben je vrienden vlug weer kwijt? Ben jij geïnteresseerd in dingen die andere kinderen maar saai vinden? Word je zenuwachtig als de dingen niet gaan zoals je had gedacht? Doe je vaak dingen op precies dezelfde manier? Kunnen kleine details je helemaal opwinden? Raak je soms helemaal in de war van wat mensen zeggen? Heb je het moeilijk als andere mensen herrie maken? Misschien werd bij jou wel autisme vastgesteld, maar… hoe moet je daarmee omgaan? Kun je wel gelukkig zijn op school? Hoe ga je om met vrienden? Hoe kun je rustig blijven als je de bus neemt? Of tijdens vervelende lessen? Als deze vragen wel eens in je opkomen, is dit boek vast iets voor jou. Dit boek is speciaal voor jou geschreven. In vijftien duidelijke hoofdstukken geven we heel wat praktische tips die je vaak zullen kunnen helpen. Deel ze zeker met je ouders, je leerkracht of andere volwassenen. Samen kunnen jullie de tips gebruiken zodat jij je beter kunt voelen. Want vergeet nooit: je bent niet alleen! Ten eerste zijn er heel wat kinderen die net als jij met autisme leven en ten tweede staan er heel wat mensen klaar om jou te helpen.

Titel: Dit is de titel – Over autistisch denken
Auteur: Peter Vermeulen
Wereldwijd zijn er naar schatting 15 miljoen mensen met een stoornis in het zogeheten “autisme-spectrum”. Hoewel de specifieke oorzaken van autisme vooralsnog niet bekend zijn, staat het vast dat het niet gaat om een ziekte, een karakterstoornis of een emotioneel probleem, maar om een handicap ten gevolge van een hersenstoornis. Autistische mensen hebben een cognitief probleem waarbij ze anders denken en de werkelijkheid anders waarnemen dan anderen. “Dit is de titel geeft treffend weer waar dit boek over gaat, namelijk over autistisch denken. Mensen met autisme hebben een specifieke wijze van denken. Rechtlijnig en rigide maar tegelijk helder en zuiver. Peter Vermeulen vergelijkt dit autistisch denken met een computer. Er is maar één waarheid. Maar het leven van alle dag kent vele waarheden en dat past eigenlijk niet in het denken van iemand met autisme. Een 11-jarige jongen vroeg mij waarom ik mijn voetbalkleren niet aanhad. Mijn voetbalkleren? Ja, ze zeiden dat de prof kwam..! Een prof is in zijn denken alleen een profvoetballer en geen hoogleraar. Het kan wel eens heel verrijkend zijn door hun autistische bril mee te kijken. Eén ding wordt dan heel duidelijk: mensen met autisme denken zo rechtlijnig dat er van manipulatie geen sprake kan zijn. Ze zijn naïef en kwetsbaar en vragen op een oprechte wijze onze steun.” – Prof. Ina van Berckelaer-Onnes, universiteit Leiden.

Titel: Geef me de Vijf
Auteur: Colette de Bruin
Het boek “Geef me de 5” is geschreven naar ouders en opvoeders toe. Een kind met autisme op voeden en begeleiden, HOE doe je dat? Daar gaat dit boek over. Het is geschreven vanuit de behoefte aan duidelijkheid en voorspelbaarheid die het kind met autisme nodig heeft. Het kind vraagt als het ware van ons: “Geef me de 5”. Of anders gezegd: WAT is mijn taak, HOE voer ik hem ui, WAAR vindt het plaats, WANNEER moet ik het doen en WIE is erbij betrokken? Al lezende leert men deze wijze van handelen te hanteren, doordat er uitleg wordt gegeven over wat de gevolgen van de stoornis voor het kind kunnen zijn. Daardoor ontstaat er langzaam bij de lezer het inzicht. Dit noemt de schrijfster: “de auti-bril opzetten” Door deze auti-bril op te zetten kun je eigenlijk pas zien HOE het kind denkt zodat je, als ouder/begeleider, daarbij op een passende wijze kunt aansluiten.De schrijfster Colette de Bruin-Wanrooy, is werkzaam als trainer en ambulant begeleider in gezinnen waar sprake is van kinderen met autisme die al dan niet een verstandelijke handicap hebben. Zij is moeder van 5 autistische pleegkinderen en mede opgevoed door een vader met het Syndroom van Asperger. De schrijfster neemt haar lezer mee in haar praktische manier van werken, die natuurlijk naar de eigen situatie vertaald kan worden. Op de CD-rom “Geef me de 5″staat o.a.Videofragmenten van beschreven situaties zoals:-gedragskenmerken van de stoornis-gebruikmaken van visualiseren van taken-omgaan met auti-communicatie.

Titel: Energize! – groepsactiviteiten voor groot en klein
Auteur: Carol  Apacki
Het boek Energize! bevat een groot aantal groepsactiviteiten voor jong en oud. De activiteiten, de energizers, kunnen gebruikt worden in de klas en staan voor samenwerking, wisselwerking en plezier. Er zijn verschillende activiteiten, zoals ijsbrekers, groepssamenstellende spellen en diverse actieve en lichamelijke activiteiten. Het laatste hoofdstuk is gewijd aan afscheidsspelletjes. Elk hoofdstuk begint met een korte inleiding waarin het doel van de activiteit wordt uitgelegd. Ook wordt aandacht besteed aan een zorgvuldige nabespreking van de activiteiten. Elke activiteit is voorzien van een codering die aangeeft voor welke leeftijd de activiteit geschikt is en hoeveel inspanning een oefening kost. Energize! hoort bij Leefstijl, een educatief programma voor de ontwikkeling van sociaal-emotionele vaardigheden. Leefstijl is een uitgave van Edu’Actief

Titel: Het autistische brein
Auteur: Temple Grandin en Richard Panek
‘Een uitzonderlijke bron van inspiratie – niet alleen voor autistische kinderen en hun ouders, maar voor iedereen.’ – Time
‘In Het autistische brein is Grandin op haar best. Kritisch, maar soms ook ontwapenend enthousiast, beschrijft ze de stand van zaken in het wetenschappelijk onderzoek naar autisme.’ – Psychologie Magazine
Temple Grandin is een van ’s werelds bekendste en meest getalenteerde volwassenen met autisme. In Het autistische brein doet zij verslag vanuit de voorhoede van het autismeonderzoek, mede aan de hand van scans van haar eigen brein. En ze neemt stelling. Zo houdt ze een hartstochtelijk pleidooi voor het onderkennen van de enorme impact die zintuiglijke ervaringen hebben op mensen met autisme, en de sociale of emotionele problemen die ze daardoor ondervinden. Ze is er bovendien fel op tegen dat mensen getypeerd worden op basis van een etiket uit de DSM. Grandin verlegt de gebruikelijke focus op tekortkomingen van mensen met autisme naar hun sterke kanten. Op die manier kunnen ze, met of zonder hulp, gericht bouwen aan hun toekomst. Grandin zelf heeft bijvoorbeeld veel profijt van haar oog voor detail, denken vanuit dieren in de veehouderij, en bottom-up aanpak van problemen en projecten. Dit boek biedt een nieuwe kijk op de wereld om ons heen, en op onszelf. Het is een eye-opener voor mensen met autisme, voor hun partners, ouders en andere familieleden, voor docenten, hulpverleners, therapeuten en artsen.

Titel: Ik ben speciaal 2
Auteur: Peter Vermeulen
Met het uitleggen aan ouders en dienstverleners van wat autisme is, is men al jaren bezig. Normaal begaafde mensen met autisme stellen zelf ook de vraag naar autisme, direct of indirect. Voor hen heeft Peter Vermeulen dit werkboek geschreven, zij lezen, denken of begrijpen namelijk anders. Lay-out en inhoud houden daarmee rekening. Ik ben speciaal is, in de gereviseerde versie, een programma voor psycho-educatie met als doel personen met autisme zelfkennis bij te brengen, kennis van (het eigen) autisme en hoe ermee om te gaan. Het hanteert een empowerende, socratische methode. Ik ben speciaal is ontworpen om mee te werken: een kind, jongere of volwassene met autisme doorloopt samen met een volwassen persoon de verschillende werkbladen. Aanvullingen, verbeteringen, suggesties van ouders, mensen met autisme en dienstverleners zijn verwerkt in deze tweede editie. De werkbladen worden digitaal aangeboden op cd-rom. Dat maakt het gebruik op computer en in kleurversies mogelijk. De digitale versie vergemakkelijkt het ontwikkelen van eigen versies, zodat Ik ben speciaal op maat en geïndividualiseerd aangeboden kan worden. Zo ontstaat telkens een uniek en creatief boek.

Titel: Met plezier uit de pas
Auteur: Carol Stock Kranowitz
Alle kinderen willen spelen. Alleen speelt de een gemakkelijker dan de ander. Met plezier uit de pas bevat spelletjes voor kinderen met een sensorische integratiestoornis – coördinatieproblemen, over- of ondergevoeligheid voor prikkels, extreme bewegelijkheid of passiviteit. Met de juiste spelletjes kunnen zij hun sensorische verwerkingsvaardigheden trainen en versterken én veel plezier beleven. De ruim honderd spelletjes zijn eenvoudig en leerzaam en stimuleren de ontwikkeling van de hersenen en het lichaam. Zo kunnen sensorische integratieproblemen op een leuke en eenvoudige manier aangepakt worden. Een aantal activiteiten is speciaal geschikt voor kinderen met een autismespectrumstoornis. Met plezier uit de pas is het praktische vervolg op Uit de pas, het handboek van Kranowitz over sensorische integratiestoornis. Deze twee boeken vormen samen een compleet trainingsprogramma voor ouders, hulpverleners en docenten.

Titel: Mijn autisme doe-gids
Auteur: Bieke Santermans
Werd bij jou autisme vastgesteld of denk je dat je kenmerken van autisme hebt? Wil je er beter mee leren omgaan? Ben je op zoek naar hulp bij moeilijkheden en problemen thuis en op school? Dan is deze Doe-gids helemaal iets voor jou! Hij staat vol doe-opdrachten die je alleen of samen met je ouders, (zorg)leerkracht of begeleider kunt uitvoeren. Met deze Doe-gids ga je stapsgewijs op weg om de moeilijkheden aan te pakken, maar ontdek je ook jouw sterktes zodat je er zelf het beste van kunt maken! Kijk binnenin en ontdek:
Doe-opdrachten waarbij je jezelf beter leert kennen en begrijpen. Wat vind je fijn om te doen? Wat kun je goed? Wat loopt moeilijk? Welke maatregelen kunnen je helpen thuis en in de klas?
Oefeningen om de kenmerken van autisme bij jou in kaart te brengen. Heb je een diagnose? Hoe uit autisme zich bij jou? Jouw eigen supertips om te overleven. Hoe ga je om met nieuwe dingen? Wat kun je het beste doen bij tijdsdruk? Hoe ga je om met andere mensen? Je grootste supporters en hoe je ze kunt bedanken. Ontdek binnen ook de ‘ik-kan-het-kaartjes’. Op deze kaartjes vind je leuke gedachten en tips die je kunnen helpen om het jou thuis of op school makkelijker te maken. Ook al gaat het soms wat moeilijk, je leert dat je kunt ‘overleven’! Deze doe-gidsen hebben als doel kinderen met ontwikkelingsproblemen concreet hulp te bieden bij moeilijkheden thuis en in de klas. Aan de hand van doe-opdrachten worden problemen bespreekbaar en begrijpelijk gemaakt. Deze opdrachten voeren de kinderen uit, alleen of samen met de (zorg)leerkracht, begeleider of met hun ouders. Op deze manier krijgen ze inzicht in hun eigen moeilijkheden, maar ook in hun sterktes. Op een positieve manier krijgen kinderen hulpmiddelen, tips en suggesties aangereikt waarmee ze onmiddellijk aan de slag kunnen. Al deze informatie houden ze bij in hun doe-gids. Deze doe-gids sluit aan bij De autisme survivalgids, die in heel toegankelijke taal vertelt wat autisme is.

Titel: Omdenken – Kijk, denk en creëer
Auteur: Berthold Gunster
Omdenken gaat om het aanpassen van het denken in beperkingen naar denken in mogelijkheden. Dus niet langer beren op de weg zien, maar het tegenovergestelde. Het boekje Ja-maar … Omdenken, laat je in een notendop zien wat omdenken betekent en hoe je dat precies doet. Om in te bladeren, te grazen, ideeën op te doen, op het verkeerde been gezet te worden en vooral om je eigen creatieve vermogens te prikkelen. Kortom, om te kijken, denken en – vooral – creëren.

Titel: Oplossingsgericht opvoeden
Auteur: Lara de Bruin en Rian Meddens
Originele oplossingen voor meer grip op én meer plezier in de opvoeding! Elk gezin is uniek. Dat is fantastisch natuurlijk, maar ook meteen een probleem. Voor standaard opvoedadviezen bijvoorbeeld: die werken namelijk voor de meeste gezinnen niet. Juist omdat deze geen rekening houden met het unieke van elk gezin. OPLOSSINGSGERICHT OPVOEDEN biedt een vernieuwende kijk op opvoeden. Aan de hand van concrete voorbeelden laten Lara de Bruin en Rian Meddens zien hoe ouders zélf aan oplossingen kunnen werken. Door uit te gaan van wat er allemaal al goed gaat en de specifieke kwaliteiten van henzelf en hun kinderen, leren ouders hoe ze positieve verandering kunnen inzetten.
– Voor ouders van kinderen tussen 0 en 18 jaar die te maken hebben met moeilijke emoties of lastige gebeurtenissen
– Met een test voor ouders: welke ouder ben ik en welke kwaliteiten heb ik?
– Gebaseerd op de bewezen effectieve oplossingsgerichte therapie
– Lara de Bruin is kinder- en jeugdtherapeute en eigenaar van praktijk De Geheime Tuin. Rian Meddens is orthopedagoog bij De Geheime Tuin.

Titel: Overprikkeling voorkomen
Auteur: Barbara de Leeuw
Een groot deel van de mensen met een autismespectrumstoornis (ASS) en/of AD(H)D kampen gedurende hun hele leven met een overgevoeligheid voor prikkels. Overgevoeligheid kan leiden tot serieuze lichamelijke en/of psychische klachten, zoals vermoeidheid, labiliteit, hoofdpijn, paniekaanvallen en in ergere gevallen burn-out of hartklachten. Welke klachten dat zijn en welke situaties aanleiding tot overprikkeling geven, is, net als de overgevoeligheid zelf, per persoon verschillend. Overprikkeling voorkomen is een nieuwe methodiek die zeer praktisch toepasbaar is. Met behulp van de methodiek kunnen overgevoelige mensen zelf signalen en symptomen van overprikkeling herkennen en traceren. Daarna kunnen de diverse vormen van overprikkeling worden aangepakt door daar adequaat op te reageren. Na een verhelderende theorie over de prikkelverwerking en waarneming bij autisme wordt door middel van tips en oefeningen uitgelegd welke stappen er noodzakelijk zijn voor het voorkomen van overprikkeling. De methodiek is stapsgewijs opgebouwd en kan mensen met overgevoeligheid voor prikkels leren hier beter mee om te gaan. Uiteraard is dit boek ook zeer geschikt voor coaches en begeleiders die mensen extra goed kunnen helpen beter om te gaan met hun overprikkelende klachten en reacties. 

Titel: Passend Onderwijs
Auteur: Vanuit Autisme Bekijken
“Leerlingen met autisme zijn niet het probleem. Zij laten wel vaak haarscherp zien waar de problemen zitten: in de samenwerking, de kennis en de handelingsverlegenheid van de professionals. Als de school verbetert, dan gaat het met de leerling ook beter.” Vanuit autisme bekeken analyseerde ruim 60 praktijksituaties op het gebied van passend onderwijs voor leerlingen met autisme. De analyse van knelpunten en goede voorbeelden laten zien dat passend onderwijs voor leerlingen met autisme zeker mogelijk is. Het rapport ‘Passend onderwijs vanuit autisme bekeken – Samen bouwen aan een kansrijke toekomst‘ geeft beleidsmakers, schoolbestuurders, leerkrachten en ouders handvatten om een passende leerplek te bieden aan leerlingen met autisme.In het rapport hebben leerlingen zelf een belangrijke stem. Leerlingen weten vaak heel goed wat hen belemmert en kunnen uitermate creatief zijn in het bedenken van eenvoudige, voor iedereen acceptabele oplossingen. Ze doen in het rapport een sterk appèl op hun scholen. Vanuit autisme bekeken vatte hun reactie samen in drie krachtige adviezen: ‘Zie wie ik ben!’, ‘Praat met mij!’ en ‘Interpreteer mijn gedrag niet verkeerd!’.

Titel: Pedagogische adviezen voor speciale kinderen
Auteur: Trix van Lieshout
Pedagogische adviezen voor speciale kinderen is geschreven voor beroepsopvoeders die direct werken met kinderen en jongeren met gedragsproblemen. Te denken valt aan opvoeders, leerkrachten en groepsleiders, werkzaam in bijvoorbeeld het (Speciaal) onderwijs, Regionale Opleidings Centra, residentiële en semi-residentiële instellingen, zoals (medisch) kinderdagverblijven, internaten, psychiatrische instellingen en Boddaertcentra. Het boek kan tevens gebruikt worden door begeleidingsdiensten, die ten dienste staan van deze beroepsopvoeders, bijvoorbeeld schoolbegeleidingsdiensten, bureaus voor Jeugdzorg, de RIAGG’s, schoolartsen, verschillende beroeps- en ouderverenigingen, zoals Balans: de vereniging voor ouders van kinderen met leer-, ontwikkelings- en/ of gedragsproblemen. Verder is het boek geschikt voor opleidingen in het Hoger Beroepsonderwijs en aan de Universiteit. In deze geheel herziene uitgave van het boek Pedagogische adviezen voor speciale kinderen is in vergelijking met de eerdere uitgave een aantal nieuwe onderwerpen opgenomen: hechtingsstoornissen, aandachtstekortstoornis zonder hyperactiviteit (ADD) en de meervoudige complexe ontwikkelingsstoornis als subtype binnen het autistisch spectrum (McDD). Daarnaast is rond de andere problemen de informatie geactualiseerd. Zo is er meer aandacht voor de resultaten uit de hersenwetenschap en meer nadruk op behandelwijzen als cognitieve gedragstherapie, neurofeedback en mindfulness.

Titel: Positief gedrag op school voor kinderen met ASS – Autismespectrumstoornissen
Auteur: Ina Miniankova en Jan Schrurs
Positief gedrag op school is een individueel gericht programma dat het sociale gedrag van leerlingen beoogt te definiëren, aan te leren en te ontwikkelen, zodat de schoolse prestaties en het emotionele welbevinden bevorderd en gegarandeerd worden. Het is ontworpen voor leerlingen met ASS – autismespectrumstoornissen, maar vanwege het visuele en expliciete karakter van het programma is het ook geschikt voor leerlingen die een risico lopen gedragsproblemen te ontwikkelen, zoals leerlingen met communicatieproblemen, ontwikkelingsachterstanden, NLD – Non-verbale leerstoornissen en leerlingen met een andere culturele achtergrond.
Het doel van dit programma is om een voorspelbare, consistente en positieve cultuur in alle contexten van de school (klas, gang, gymlokaal, eetzaal en zelfs de schoolbus) te bewerkstellingen voor leerlingen en schoolteams. Het programma richt zich door preventief handelen op het voorkomen van probleemgedrag van leerlingen en het beloont consistent de leerlingen die het adequate gedrag vertonen. Alle onderwijskundige procedures (cartooninstructie, gevisualiseerde sociale scenario’s en video-modeling) zijn gericht op de ontwikkeling van zelfregulatie en gebaseerd op visuele ondersteuning, met als doel het adequaat schoolgedrag te verduidelijken. De betrokkenheid van ouders en leerlingen is essentieel om de ondersteuning van positief schoolgedrag tot een succes te maken.

Titel: Prikkels in de groep
Auteur: Robert de Hoog, Sandra Stultiens-Houben en Ingrid van der Heijden
Er zijn kinderen die voortdurend alert zijn op wat er in hun omgeving gebeurt, kinderen die altijd een voorwerp in de hand houden om eraan te voelen, kinderen die bij het horen van harde geluiden uit de groep rennen, kinderen die regelmatig aan hun groepsgenootjes ruiken, kinderen die overal op klimmen en geen gevaar lijken te kennen en kinderen die om de haverklap tegen groepsgenoten opbotsen. Als ouders, leerkrachten en begeleiders ben je je er niet altijd van bewust dat deze gedragingen ontstaan vanuit een voor dit kind bijzondere manier van verwerken van prikkels. Deze bijzonderheden vragen om een op het individuele kind afgestemde begeleidingsstijl, activiteiten en aangepaste omgeving binnen de groep. Een lastige opgave en een dagelijkse uitdaging, maar noodzakelijk om te voorkomen dat bijzonderheden in de sensorische informatieverwerking de ontwikkeling van kinderen met een verstandelijke beperking belemmeren

Titel: Psychiatrie in de klas
Auteur: Giel Vaessen
Over het boek: Passend en opbrengstgericht onderwijs bij leerlingen met psychiatrische problematiek. Uiteraard gun je iedere leerling een passend aanbod en vanzelfsprekend wil je als leerkracht alles uit een leerling halen hetgeen binnen zijn of haar mogelijkheden ligt. Alleen is dat beleidsmatig sneller bepaald dan in de praktijk uitgevoerd. Leerkrachten zijn over het algemeen niet terdege getraind in het maken en uitvoeren van opbrengstgerichte handelingsplannen voor leerlingen met psychiatrische problematiek. Daarnaast hebben ze niet bepaald zeeën van tijd. Er blijkt een grote behoefte aan een leidraad bij het maken en in praktijk brengen van deze handelingsplannen. Dit boek werkt als een kompas bij de aanpak van leerlingen met gedragsproblematiek / gedragsstoornissen, AD(H)D, autisme spectrum stoornissen / PDD (NOS), hechtingsproblemen / stoornissen, ouder kind relatie problemen, borderline in ontwikkeling, angststoornissen en depressies. Het boek beschrijft een specifieke methodiek en bevat: Een korte en bondige uitleg over de problematieken, waardoor je de symptomen in de klas zeker zult herkennen. Een beschrijving hoe je een professionele sterkte zwakte analyse maakt. Richtlijnen met betrekking tot het ontwikkelingsperspectief per problematiek. De bewezen belangrijke doelen waar men aan moet werken om de schoolse ontwikkeling vlot te trekken. Per problematiek best practice handvatten. Alle doelen staan in relatie tot het ontwikkelingsperspectief en zijn smart beschreven. De aanpak is bewezen effectief, goed uitvoerbaar en oplossingsgericht, gebruik makend van de gezonde ontwikkeling van de leerling. Qua tijdsinvestering maak je een dergelijk professioneel plan, na enige oefening, binnen 45 minuten!

Titel: SEO-R, schaal voor emotionele ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking
Auteur: Lien Claes en Anne Verduyn
Emotionele ontwikkeling evolueerde gedurende de voorbije drie decennia tot een sleutelbegrip binnen de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. Toch leefden binnen diezelfde praktijk heel wat vragen en onduidelijkheden rond het inschatten van een emotioneel ontwikkelingsniveau en de vertaling naar de ondersteuningspraktijk. Het Vlaamse project SEN-SEO trachtte op deze vragen antwoorden te formuleren.

Titel: The TEACCH approach to autism spectrum disorders
Auteur: Gary B. Mesibov, Victoria Shea en Eric Schopler
Professionals kunnen worden getraind aan de hand van dit boek en de beschreven methodes. In dit boek wordt de uitkomsten van onderzoek in de wetenschap vertaald zodat professionals in de zorg maar ook de ouders deze uitkomsten kunnen begrijpen en toepassen. Er worden methodes besproken die aangepast kunnen worden op de unieke behoeften en ontwikkelingsniveaus van een kind met autisme.

Titel: Van een andere planeet – Autisme van binnenuit
Auteur: Dominique Dumortier
‘Ik neem taal te letterlijk. Soms zegt men: “Dat zal wel leuk zijn.” Ik begrijp niet waarom mensen zoiets zeggen. Ze kunnen toch niet in de toekomst kijken? En waarom zou je iets zeggen wat je niet zeker weet? Dat begrijp ik niet, dat heeft geen zin. Daar dienen woorden niet voor.’ Dominique is anders, ze heeft autisme. Mensen vinden haar ‘moeilijk’. Autisme is onzichtbaar. Een persoon met autisme leeft op een andere planeet. In dit autobiografische verslag leren we autisme kennen van binnen uit. We voelen aan den lijve de hinder die Dominique ondervindt bij het uitvoeren van dagelijkse bezigheden, zoals boodschappen doen of koken. De wereld is beangstigend omdat alle zintuiglijke prikkels een chaos teweegbrengen, met een allesoverheersend gevoel van ontreddering en paniek tot gevolg. Gewone geluiden, zoals het geritsel van een plastic zakje of geroezemoes, veroorzaken helse pijnen, vergelijkbaar met tandpijn. Communicatie verloopt stroef en leidt tot misverstanden en onbegrip, met ruzie tot gevolg. Sociaal contact lukt alleen bij mensen die ze goed kent.
Deze uitermate heldere uiteenzetting geeft ons inzicht in de verwarrende maar ook soms grappige belevingswereld van een jonge vrouw met autisme.

Titel: Waarneming en zintuiglijke ervaringen bij mensen met autisme en aspergersyndroom
Auteur: Olga Bogdashina
Voor autistische mensen is autisme een manier van leven. Alles is ervan doordrongen, het kleurt iedere ervaring, iedere gewaarwording, gedachte, emotie, kortom elk facet van het bestaan. Ze reageren niet op een manier die we verwachten, omdat ze een ander systeem van waarneming en communicatie hebben. Natuurlijk is het heel moeilijk om te communiceren met iemand die zich van een andere ’taal’ bedient (en autistische mensen zijn in iedere cultuur ‘buitenlanders’). Maar het is even verkeerd om niet-autistische methoden te gebruiken om autistische kinderen te onderwijzen en te behandelen. Dat is een garantie voor mislukking en het kan ze soms zelfs voor het leven beschadigen. Door het gehele boek heen worden voorbeelden gegeven om verschillende verschijnselen te illustreren.

Titel: Wijzer in executieve functies
Auteur: Pica uitgeverij
Merk jij ook dat kinderen in je klas het lastig vinden zelf taken op te starten? Of dat zij heel impulsief reageren op anderen? Vaak nemen we dit gedrag voor lief. Gek eigenlijk, want net zoals we inhoudelijke vaardigheden oefenen, kunnen we ook gedragsvaardigheden oefenen. De Wijzer in Executieve Functies – groep 5 t/m 8 helpt je daarbij. Met de wijzer train je de executieve functies van kinderen, zodat hun gedrag verbetert, niet alleen in de les, maar ook daarbuiten. De Wijzer in Executieve Functies is een praktisch en preventief hulpmiddel voor het basisonderwijs, waarmee je alle leerlingen actief laat oefenen met de zeven executieve functies. De wijzer bevat laagdrempelige spelletjes, die je snel kunt inzetten. Door de spelletjes krijg je bovendien beter inzicht in de executieve functies van de leerlingen in jouw groep. Als alle leerkrachten ermee aan de slag gaan in hun groep, ontstaat er in jouw school een goede basis voor de ontwikkeling van executieve functies, die de voorwaarden vormen om tot leren te komen. In de compacte handleiding vind je achtergrondinformatie over de executieve functies, mogelijke onderwijsbehoeften en vervolgstappen.